पदनामांचा अर्थ काय आहे?
कधीकधी आपल्याला असे वाटते की जगातील सर्व गोष्टींचा अर्थ त्या गोष्टीला दिलेल्या नावात असतो. पदनामं देखील याच पद्धतीने महत्त्वाची असतात. आपले नाव, पद, किंवा कुटुंबातील भूमिका – यांना एक खास अर्थ दिला जातो. पण पारंपारिक पदनामांचा आजकाल अनेक ठिकाणी प्रश्न केला जात आहे, ना केवळ राजकारणात, नोकऱ्यांमध्ये, तर कुटुंबांमध्येही.
अमेरिकेतील नवीन अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्याबद्दल चर्चा सुरू असतानाच, या पदनामाचा खरंतर काय अर्थ आहे, हे आपल्याला समजून घ्यायला हवं. ट्रम्प यांच्या अध्यक्षपदाची भूमिका सर्वांनाच माहीत आहे. पण त्यांचं पद एकाच वेळी देशांतर्गत आणि जागतिक पातळीवर महत्त्वाचं आहे. अमेरिकेतील धोरणांमध्ये बदल करताना, ट्रम्प यांना हाऊस ऑफ रिप्रेझेंटेटिव्हस आणि सेनेटची मंजुरी घ्यावी लागते. अमेरिकेचा संविधानिक संरचना आणि लोकशाही यामुळे देशाला एका व्यक्तीच्या चुका टाळता येतात. पण ट्रम्प यांचे बाह्य रोल, ज्यामध्ये ते जागतिक नेते म्हणून आपली भूमिका निभावतात, तिथे त्यांच्यावर कमी नियंत्रण आहे.
अमेरिकेचे अध्यक्ष असताना ट्रम्प यांचं पद अत्यंत महत्त्वाचं होतं. ते अमेरिका आणि अन्य देशांमधील संबंधांची दिशा ठरवतात. पुतिनसोबत एक साधी भेटदेखील जागतिक घडामोडींवर प्रभाव टाकू शकते. असं काहीतरी एका ट्विटमुळे किंवा एका निर्णयामुळे होऊ शकते. अध्यक्षपदाची भूमिका देशात अंतर्गत बदल घडवते, तर बाह्य भूमिका देशाची प्रतिमा आणि दिशा ठरवते. हे पद आपल्या कुटुंबाच्या किंवा देशाच्या भवितव्यावर थेट प्रभाव टाकतं.
आता विचार करा, जेव्हा व्यवसायातील भूमिका आणि पदनामाची गोष्ट येते, तेव्हा कसं बदल होतं. मॅकिन्से सारख्या कन्सल्टिंग फर्ममध्ये “पार्टनर” आणि “कन्सल्टंट” अशी पदं खूप वापरली जातात. यामध्ये, तुम्ही पाहता की, मॅकिन्सेच्या कन्सल्टंट्स किंवा पार्टनर्स यांना खरेच त्या नोकरीत कशा भूमिका आहेत हे कधीच स्पष्ट होत नाही. हे निस्संदिग्धपणे कंपनीला फायदेशीर ठरते, कारण त्यांचे पदनाम समजून घेतले जातात, आणि त्यामुळे ग्राहकांवर एक मोठ्या अनुभवाचा किंवा उच्च दर्जाचा कर्मचारी असल्याचा प्रभाव पडतो.
पण यात एक विरोधाभास आहे. नोकरीची शर्ती आणि अनुभव महत्त्वाचे असतात, न की फक्त पदनाम. कन्सल्टिंग कंपन्या, मोठ्या ब्रँड्स आणि संघटनांच्या कार्यप्रणालीमध्ये हे पाहिले जातं. कर्मचार्यांचा कामाचा अनुभव, त्यांची भूमिका, त्यांच्या कार्याच्या अंमलबजावणीची पद्धत – हे सगळं विचारात घेतलं जातं.
आजच्या सोशल मीडियाच्या युगात, युवा लोकांना अशी पदं आवडतात जी त्यांना मोठ्या प्रेक्षकांमध्ये एक वेगळा स्थान देतात. गूगल आणि ओलासारख्या कंपन्या आपल्या कर्मचार्यांना “गुगलर” किंवा “निन्जा” अशी अनोखी पदं देतात. या शब्दांनी कर्मचार्यांमध्ये एक सकारात्मक भावना निर्माण केली जाते, आणि ते एक नवीनपणाचा अनुभव घेतात.
पण, अशा एका जगात जिथे पदनामं एकसारखी नाहीत, तेव्हा कसा एक योग्य उमेदवार निवडायचा? योग्य उमेदवार म्हणजे तो जो आपल्या भूमिकेतील चांगले काम करतो, जो सहकार्य करून परिणाम साधतो. पदनामं आणि ओळख काहीही असो, नोकरीच्या किव्हा भूमिका निवडताना त्याच्या कामाचा अनुभव आणि त्याच्या कार्याची गुणवत्ता महत्त्वाची असते.
याचं प्रतिबिंब आपल्या व्यक्तिगत जीवनातील भूमिका देखील पडतं. लग्नाचं पदनाम, उदाहरणार्थ, आजकाल जास्त लोकांना गडबड वाटू लागलं आहे. लग्नासोबत एक कायदेशीर सुरक्षा आहे, जे खासकरून आर्थिक दृष्ट्या अवलंबून असलेल्या जोडीदारासाठी महत्त्वाचं आहे. पण काही लोक विचार करत आहेत की, “जर मी तुमचा पार्टनर असलो, आणि आमचं नातं चांगलं असेल, तर मी पती किंवा पत्नी असायला का हवं?” हे नावं एकमेकांवर जास्त अप्रत्यक्ष दबाव आणतं, असं त्यांचं म्हणणं आहे.
DINK (डबल इन्कम, नो किड्स) जीवनशैली स्वीकारणारं एक नवीन पिढी सांगते, “जर आम्ही दोघेही आमच्या करिअरमध्ये यशस्वी असाल, तर परंपरेप्रमाणे हे नाव घेण्याचं कारण काय?” त्यांना वाटतं की “नावात काय आहे?” – एक नाव, एक पद किंवा एक टाईटल हे नात्यातील गुण आणि योगदानाचा पुरावा नाही.
आजच्या जगात जिथे परंपरेला प्रश्न विचारले जात आहेत, आपल्याला त्याच्या पलीकडे जाऊन पाहणं महत्त्वाचं आहे. तुम्ही काय करता, तुमच्या भूमिका काय आहेत, तुमच्या कार्याचा परिणाम कसा आहे – हेच महत्त्वाचं आहे.